به استحضار کلیه شرکت‌کنندگان محترم هجدهمین کنگره ملی و چهارمین کنگره بین‌المللی علوم زراعت و اصلاح نباتات می‌رساند آقای مهندس عباس کشاورز، معاون محترم پژوهشی مرکز ملی مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی ایران، در آغاز هم‌اندیشی تحلیل سند امنیت غذایی کشور، سخنرانی‌ای با عنوان «آسیب‌شناسی تولیدات زراعی، آینده‌پژوهی گندم و پیشنهاد ضرورت منشور خصوصی‌سازی بذر» ایراد خواهند کرد. سخنرانی ایشان روز سه شنبه ۲۰ شهریور ۱۴۰۳ رأس ساعت 15 آغاز خواهد شد.
بخشی از سخنرانی ایشان در ادامه آمده است:
تقویت خوداتکایی از طریق حمایت از افزایش تولید محصولات اساسی به‌منظور تقویت امنیت غذایی کشور، یکی از اهداف قانون اساسی و احکام برنامه‌های توسعه کشور است. اما اقدامات انجام‌شده در ۲۶ سال گذشته نتوانسته است اهداف مورد انتظار را برآورده کند، بلکه شرایط را بحرانی‌تر، بازگشت را دشوارتر، پرهزینه‌تر و در برخی موارد ناممکن کرده است. متوسط سالانه تولیدات زراعی (با احتساب تولیدات گلخانه‌ای) در دوره پایه (۱۳۷۵-۱۳۷۸) معادل ۴۸.۶ میلیون تن (۴۲.۵ میلیون تن تولیدات آبی و ۶.۱ میلیون تن دیم) بوده است، که این رقم در میانگین دوره اخیر (۱۳۹۷-۱۴۰۰) به ۸۴.۲ میلیون تن (۷۷.۳ میلیون تن تولیدات آبی و ۷ میلیون تن دیم) افزایش یافته است. بررسی روند تولیدات گروه‌های محصولات آبی طی این دوره، نشان‌دهنده رشد متوسط سالانه ۲.۶ درصدی کل تولیدات آبی است. میزان رشد سالانه محصولات علوفه‌ای ۴.۵ درصد، تولیدات سبزی و صیفی ۲.۷ درصد و رشد سالانه محصولات اساسی آبی تنها ۰.۹ درصد بوده است، در حالی که در برخی موارد، کاهش مشاهده می‌شود؛ بیشترین کاهش مربوط به محصولات پنبه و سویا است که به ترتیب با رشدهای منفی ۲ و ۱.۴ درصد روبه‌رو بوده‌اند. بررسی روند تولیدات محصولات زراعی دیم نیز نشان‌دهنده بی‌ثباتی در تولید است. متوسط سالانه سطح برداشت کل محصولات زراعی در دوره پایه (۱۳۷۵-۱۳۷۸) معادل ۱۱.۸۲ میلیون هکتار بوده که این مقدار در سال‌های ۱۳۸۳-۱۳۸۶ به حدود ۱۳ میلیون هکتار افزایش یافته و سپس با کاهش تدریجی به ۱۱.۵۷ میلیون هکتار در دوره اخیر (۱۳۹۷-۱۴۰۰) رسیده است. متوسط عملکرد محصولات زراعی از ۴.۱ تن در هکتار به ۷.۲ تن در هکتار افزایش یافته است، اما این افزایش در بین گروه‌های مختلف محصولات متفاوت بوده است؛ بیشترین رشدها به ترتیب در محصولات علوفه‌ای (۱۱۰ درصد به دلیل تغییر ترکیب)، چغندرقند (۱۰۵ درصد)، جالیز (۷۸ درصد)، گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی (حدود ۷۰ درصد) و محصولات اساسی آبی مانند گندم (۲۷ درصد)، جو (۲۲ درصد) و شلتوک (۱۶.۶ درصد) مشاهده شده است.
با این حال، در طی این مدت خاک‌های کشور در معرض فرسایش شدید، کاهش حاصلخیزی، شوری و قلیایی شدن قرار گرفته‌اند و وضعیت آب‌ها نیز به دلایلی چون توسعه کشت حدود ۱.۲ میلیون هکتار اراضی باغبانی و زراعی آبی بیشتر از ظرفیت و توان اکولوژیکی، افزایش دمای کشور حدود دو برابر بیشتر از متوسط جهانی و تشدید کم‌آبی کشور (حدود ۵۰ درصد ظرفیت‌های آبی) رو به وخامت گذاشته است. بنابراین، بخش کشاورزی نیازمند تغییرات اساسی و همه‌جانبه است. بررسی وضعیت تولیدات کشاورزی کشور در شرایط آینده، منطبق بر ظرفیت منابع پایه (آب، خاک و اقلیم) به‌منظور ساماندهی تولید و استفاده بهینه و پایدار از منابع، از الزامات و اولویت‌های پژوهشی در کشور بوده که نیازمند دیدگاهی جامع‌نگر و دانش‌بنیان است. به‌گونه‌ای که آینده‌پژوهی تولید پایدار گندم، همراه با کاهش سطح برداشت آبی آن از حدود ۲.۲ میلیون هکتار به ۱.۴ میلیون هکتار و افزایش توان تولید پایدار از طریق افزایش بهره‌وری عملکرد و استفاده بهینه از آب سبز، دسترسی کشاورزان به یافته‌های علمی و کارآمد روز جهان، توجه ویژه به مدیریت آب، عرضه عناصر غذایی، مدیریت عوامل خسارت‌زا، مکانیزاسیون، کشاورزی حفاظتی، سرمایه‌گذاری و واگذاری امور تصدی‌گری به بخش خصوصی و تشکل‌ها، قابل تأمین است و در حدود ۱۵ میلیون تن تولید خواهد داشت.
